فصل سوم : به خاک سپاری شهیدان
3 / 1حضور پیامبر صلّی الله علیه و آله در خاک سپاری
4921.الکافی ( به نقل از منصور بن حازم ) الأمالی ، مفید به نقل از غیاث بن ابراهیم ، از امام صادق علیه السلام : روزی اُمّ سلمه گریان برخاست . به او گفته شد : برای چه می گریی؟
گفت : فرزندم حسین ، دیشب کشته شد ؛ زیرا پیامبر صلی الله علیه و آله را از هنگام وفاتش تا دیشب ، در عالم رؤیا ندیده بودم و دیشب ایشان را رنگْ پریده و اندوهگین دیدم . علّت را پرسیدم . فرمود : «امشب ، پیوسته قبرهایی برای حسین و یارانش که بر او و بر آنان درود باد می کندم» .4922.تاریخ دمشق عن أبی عبد الرحمن السُّلَمیّ :الأمالی ، طوسی به نقل از امّ سلمه : هم اکنون پیامبر خدا صلی الله علیه و آله را در عالم رؤیا، آشفته و پریشان دیدم و علّتش را پرسیدم . فرمود : «پسرم حسین و خاندانش امروز کشته شدند و آنها را به خاک سپردم و هم اکنون از دفن آنها فراغت یافته ام» . .
الأمالی للطوسی عن اُمّ سلمه :فَلَمّا کانَتِ اللَّیلَهُ رَأَیتُ رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله فی مَنامی أغبَرَ أشعَثَ ، فَذَکَرتُ لَهُ ذلِکَ ، وسَأَلتُهُ عَن شَأنِهِ . فَقالَ لی : «ألَم تَعلَمی أنَّی فَرَغتُ مِن دَفنِ الحُسَینِ وأصحابِهِ ؟» . (1)
راجع : ص 330 (الفصل الثانی / رؤیا اُمّ سلمه) .
3 / 2مَن تَوَلّی دَفنَ الإِمامِ علیه السلام وأصحابِهِ4922.تاریخ دمشق ( به نقل از ابو عبد الرحمان سُلَمی ) رجال الکشّی عن إسماعیل بن سهل عن بعض أصحابنا :کُنتُ عِندَ الرِّضا علیه السلام ، فَدَخَلَ عَلَیهِ عَلِیُّ بنُ أبی حَمزَهَ وَابنُ السَّرّاجِ وَابنُ المُکاری ، ...
قالَ لَهُ عَلِیُّ [بنُ أبی حَمزَهَ] : إنّا رُوِّینا عَن آبائِکَ أنَّ الإِمامَ لایَلی أمرَهُ إلّا إمامٌ مِثلُهُ .
فَقالَ لَهُ أبُو الحَسَنِ علیه السلام : فَأَخبِرنی عَنِ الحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ علیه السلام کانَ إماما أو کانَ غَیرَ إمامٍ ؟ قالَ : کانَ إماما .
قالَ : فَمَن وَلِیَ أمرَهُ ؟ قالَ : عَلِیُّ بنُ الحُسَینِ علیه السلام .
قالَ : وأینَ کان عَلِیُّ بنُ الحُسَینِ علیه السلام ؟ قالَ : کانَ مَحبوسا بِالکوفَهِ فی یَدِ عُبَیدِ اللّهِ بنِ زِیادٍ ، قالَ : خَرَجَ وهُم لا یَعلَمونَ حَتّی وَلِیَ أمرَ أبیهِ ، ثُمَّ انصَرَفَ .
فَقالَ لَهُ أبُو الحَسَنِ علیه السلام : إنَّ هذَا [الَّذی] (2) أمکَنَ عَلِیَّ بنَ الحُسَینِ علیه السلام أن یَأتِیَ کَربَلاءَ فَیَلِیَ أمرَ أبیهِ ، فَهُوَ یُمَکِّنُ صاحِبَ هذَا الأَمرِ أن یَأتِیَ بَغدادَ ، فَیَلِیَ أمرَ أبیهِ ، ثُمَّ یَنصَرِفَ ، ولَیسَ فی حَبسٍ ، ولا فی إسارٍ . (3) .
1- .الأمالی للطوسی : ص 315 ح 640 ، بحار الأنوار : ج 45 ص 231 ح 2 .
2- .ما بین المعقوفین أثبتناه من بحارالأنوار وهو موجود أیضا فی الطبعه الاُخری من المصدر .
3- .رجال الکشّی : ج 2 ص 763 ح 883 ، إثبات الوصیّه : ص 220 نحوه ، بحار الأنوار : ج 45 ص 169 ح 16 .
4923.المعجم الکبیر ( به نقل از عبد اللّه بن مسعود ) الأمالی، طوسی به نقل از امّ سلمه : آن شب که رسید ، پیامبر خدا صلی الله علیه و آله را در خوابم ، غبارآلود و پریشان دیدم . این را به ایشان گفتم و علّتش را جویا شدم . به من فرمود : «آیا نمی دانی که من از به خاک سپاری حسین و یارانش می آیم؟» .رک : ص 331 (فصل دوم / رویای امّ سلمه) .
3 / 2به خاک سپارندگان امام علیه السلام و یارانش
4927.شرح نهج البلاغه ( فی عَلِیٍّ علیه السلام ) رجال الکشّی به نقل از اسماعیل بن سهل ، از یکی از شیعیان : نزد امام رضا علیه السلام بودم که علی بن ابی حمزه ، ابن سرّاج و ابن مُکاری بر ایشان وارد شدند ... .
علی بن ابی حمزه به امام علیه السلام گفت : برای ما از پدرانت روایت شده که امور [دفنِ ]امام را تنها امامی همانند او به عهده می گیرد .
امام رضا علیه السلام به او فرمود : «مرا از حسین بن علی علیه السلام خبر بده که آیا امام بود ، یا نبود؟» .
گفت : امام بود .
فرمود : «چه کسی کارهای او را به عهده داشت ؟» .
گفت : علی بن الحسین علیه السلام .
فرمود : «علی بن الحسین علیه السلام کجا بود؟» .
گفت : در کوفه در دست عبید اللّه بن زیاد ، در بند بود .
و افزود : علی بن الحسین علیه السلام [از میان اسیرانْ] بیرون رفت ، بدون آن که بفهمند . کارهای [به خاک سپاری ]پدرش را انجام داد و سپس باز گشت .
امام رضا علیه السلام به او فرمود : «آن کس که به علی بن الحسین علیه السلام امکان آمدن به کربلا و به عهده گرفتن کارهای پدرش را داد ، همو به صاحب این امر (امامت) امکان می دهد که به بغداد بیاید و کار پدرش را به عهده گیرد و باز گردد ، در حالی که در بند و در اسارت هم نیست» . .
4928.مطالب السؤول :بصائر الدرجات عن القاسم بن یحیی عن بعض أصحابنا عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام :لَمّا قُبِضَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله هَبَطَ جَبرَئیلُ ومَعَهُ المَلائِکَهُ وَالرّوحُ الَّذینَ کانوا یَهبِطونَ فی لَیلَهِ القَدرِ .
قالَ : فَفُتِحَ لِأَمیرِ المُؤمِنینَ علیه السلام بَصَرُهُ ، فَرَآهُم فی مُنتَهَی السَّماواتِ إلَی الأَرضِ یُغَسِّلونَ النَّبِیَّ صلی الله علیه و آله مَعَهُ ، ویُصَلّونَ مَعَهُ عَلَیهِ ، ویَحفِرونَ لَهُ ، وَاللّهِ ما حَفَرَ لَهُ غَیرُهُم ، حَتّی إذا وُضِعَ فی قَبرِهِ نَزَلوا مَعَ مَن نَزَلَ ، فَوَضَعوهُ ، فَتَکَلَّمَ وفُتِحَ لِأَمیرِ المُؤمِنینَ علیه السلام سَمعُهُ ، فَسَمِعَهُ یوصیهِم بِهِ ، فَبَکی ، وسَمِعَهُم یَقولونَ : لا نَألوهُ جُهدا ، وإنَّما هُوَ صاحِبُنا بَعدَکَ ، إلّا أنَّهُ لَیسَ یُعایِنُنا بِبَصَرِهِ بَعدَ مَرَّتِنا هذِهِ .
حَتّی إذا ماتَ أمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام رَأَی الحَسَنُ وَالحُسَینُ علیهماالسلام مِثلَ ذلِکَ الَّذی رَأی ، ورَأَیَا النَّبِیَّ صلی الله علیه و آله أیضا یُعینُ المَلائِکَهَ مِثلَ الَّذی صَنَعوهُ بِالنَّبِیِّ .
حَتّی إذا ماتَ الحَسَنُ علیه السلام رَأی مِنهُ الحُسَینُ علیه السلام مِثلَ ذلِکَ ، ورَأَی النَّبِیَّ صلی الله علیه و آله وعَلِیّا علیه السلام یُعینانِ المَلائِکَهَ .
حَتّی إذا ماتَ الحُسَینُ علیه السلام رَأی عَلِیُّ بنُ الحُسَینِ علیه السلام مِنهُ مِثلَ ذلِکَ ، ورَأَی النَّبِیَّ صلی الله علیه و آله وعَلِیّا وَالحَسَنَ علیهماالسلام یُعینونَ المَلائِکَهَ .
حَتّی إذا ماتَ عَلِیُّ بنُ الحُسَینِ علیه السلام رَأی مُحَمَّدُ بنُ عَلِیٍّ علیه السلام مِثلَ ذلِکَ ، ورَأَی النَّبِیَّ صلی الله علیه و آله وعَلِیّا علیه السلام وَالحَسَنَ وَالحُسَینَ علیهماالسلامیُعینونَ المَلائِکَهَ .
حَتّی إذا ماتَ مُحَمَّدُ بنُ عَلِیٍّ رَأی جَعفَرٌ مِثلَ ذلِکَ ، ورَأَی النَّبِیَّ صلی الله علیه و آله وعَلِیّا علیه السلام وَالحَسَنَ وَالحُسَینَ وعَلِیَّ بنَ الحُسَینِ علیهم السلام یُعینونَ المَلائِکَهَ ، حَتّی إذا ماتَ جَعفَرٌ رَأی موسی علیه السلام مِنهُ مِثلَ ذلِکَ ، هکَذا یَجری إلی آخِرِنا . (1) .
1- .بصائر الدرجات : ص 225 ح 17 ، الخرائج والجرائح : ج 2 ص 778 ح 102 عن عبد الرحمن بن کثیر عن أبی الحسن علیه السلام ، بحار الأنوار : ج 22 ص 513 ح 13 .
4927.شرح نهج البلاغه ( درباره علی علیه السلام ) بصائر الدرجات به نقل از قاسم بن یحیی ، از یکی از شیعیان ، از امام صادق علیه السلام : هنگام قبض روح پیامبر خدا صلی الله علیه و آله ، جبرئیل با فرشتگان و «روح» که با او در شب قدر فرود می آمدند ، به زمین آمدند .
دیده امیر مؤمنان علیه السلام گشوده شد و آنان را از انتهای آسمان ها تا زمین دید که پیامبر صلی الله علیه و آله را همراه او غسل می دهند و همراهش بر او نماز می خوانند و برایش قبر می کَنند و به خدا سوگند ، جز آنان ، کسی برای او قبر نکَند ، تا آن جا که چون در قبرش نهاده شد ، با کسی که به درون قبر رفت ، رفتند و پیامبر صلی الله علیه و آله سخن گفت و گوش امیر مؤمنان علیه السلام نیز باز شد و شنید که پیامبر صلی الله علیه و آله سفارش وی را به آنان می کند و به گریه فتاد . و شنید که آنان می گویند : از هیچ تلاشی فروگذار نمی کنیم و پس از تو ، او (علی) همراه و یار ما خواهد بود و پس از این بار ، دیگر ما را به چشم نمی بیند .
تا آن که امیر مؤمنان علیه السلام در گذشت و حسن علیه السلام و حسین علیه السلام ، همان چیزهایی را که علی علیه السلام دیده بود ، دیدند و همچنین مشاهده کردند که پیامبر صلی الله علیه و آله فرشتگان را یاری می دهد ، به سانِ آنچه با پیامبر صلی الله علیه و آله کردند .
و آن گاه که حسن علیه السلام در گذشت ، حسین علیه السلام همان چیزها را در باره او دید و مشاهده کرد که پیامبر صلی الله علیه و آله و علی علیه السلام فرشتگان را [در کفن و دفن او ،] یاری می دهند .
تا آن که حسین علیه السلام در گذشت و علی بن الحسین علیه السلام همان چیزها را در باره او دید و مشاهده کرد که پیامبر صلی الله علیه و آله و علی علیه السلام و حسن علیه السلام ، فرشتگان را یاری می دهند .
سپس علی بن الحسین (زین العابدین) علیه السلام در گذشت و محمّد بن علی (باقر) علیه السلام همان چیزها را دید و مشاهده کرد که پیامبر صلی الله علیه و آله و علی و حسن و حسین علیهم السلام ، فرشتگان را یاری می دهند .
و آن گاه که محمّد بن علی (باقر) علیه السلام در گذشت ، جعفر (صادق) همان چیزها را دید و مشاهده کرد که پیامبر صلی الله علیه و آله ، علی علیه السلام ، حسن علیه السلام ، حسین علیه السلام و علی بن الحسین علیه السلام ، فرشتگان را یاری می دهند ، تا آن که جعفر در گذشت و موسی (کاظم) علیه السلام همان چیزها را دید و همین گونه تا آخرینِ ما پیش می رود . .
4928.مطالب السؤول :تاریخ الطبری عن حمید بن مسلم :دَفَنَ الحُسَینَ علیه السلام وأصحابَهُ أهلُ الغاضِرِیَّهِ (1) مِن بَنی أسَدٍ بَعدَما قُتِلوا بِیَومٍ . (2)4929.رسول اللّه صلی الله علیه و آله :أنساب الأشراف :دَفَنَ أهلُ الغاضِرِیَّهِ مِن بَنی أسَدٍ جُثَّهَ الحُسَینِ ، ودَفَنوا جُثَثَ أصحابِهِ رَحِمَهُمُ اللّهُ بَعدَما قُتِلوا بِیَومٍ . (3)4930.الإمام الصادق علیه السلام :المناقب لابن شهرآشوب :دَفَنَ جُثَثَهُم [أیِ الحُسَینِ علیه السلام وأصحابِهِ] بِالطَّفِّ أهلُ الغاضِرِیَّهِ مِن بَنی أسَدٍ بَعدَما قَتَلوهُ بِیَومٍ ، وکانوا یَجِدونَ لِأَکثَرِهِم قُبورا ، ویَرَونَ طُیورا بیضا . (4)4931.عنه علیه السلام :الملهوف :لَمَّا انفَصَلَ ابنُ سَعدٍ عَن کَربَلاءَ خَرَجَ قَومٌ مِن بَنی أسَدٍ فَصَلّوا عَلی تِلکَ الجُثَثِ الطَّواهِرِ ، المُرَمَّلَهِ (5) بِالدِّماءِ ، ودَفَنوها عَلی ما هِیَ الآنَ عَلَیهِ . (6) .
1- .الغاضریّه : هی قریه من نواحی الکوفه قریبه من کربلاء ، منسوبه إلی غاضره من بنی أسد (معجم البلدان : ج 4 ص 183) وراجع : الخریطه رقم 4 فی آخر مجلد 5 .
2- .تاریخ الطبری : ج 5 ص 455 ، الکامل فی التاریخ : ج 2 ص 574 ، البدایه والنهایه : ج 8 ص 189 ؛ الإرشاد : ج 2 ص 114 ، إعلام الوری : ج 1 ص 470 کلّها نحوه .
3- .أنساب الأشراف : ج 3 ص 411 .
4- .المناقب لابن شهرآشوب : ج 4 ص 112 ، بحار الأنوار : ج 45 ص 62 .
5- .رَمَّلَهُ بالدم فترمّل : أی تَلطَّخَ (الصحاح : ج 4 ص 1713 «رمل») .
6- .الملهوف : ص 190 ، مثیر الأحزان : ص 85 نحوه ، بحار الأنوار : ج 45 ص 107 .
4932.الطبقات الکبری عن ابن عبّاس :تاریخ الطبری به نقل از حمید بن مسلم : ساکنان غاضریّه (1) از قبیله بنی اسد ، حسین علیه السلام و یارانش را یک روز پس از شهادتشان به خاک سپردند .4933.تاریخ دمَشق عن ابن عبّاس :أنساب الأشراف :اهالی غاضریه از قبیله بنی اسد ، پیکر حسین علیه السلام را به خاک سپردند و پیکرهای یارانش که خداوند ، رحمتشان کند را یک روز پس از شهادتشان به خاک سپردند .4934.فضائل الصحابه لابن حنبل عن عبد اللّه :المناقب، ابن شهر آشوب :ساکنان غاضریه از قبیله بنی اسد ، پیکرهای حسین علیه السلام و یارانش را یک روز پس از شهادتشان در طَف به خاک سپردند و برای بیشتر آنها ، قبرهای آماده ای می دیدند و پرندگان سفیدی را نیز مشاهده می کردند .4935.تاریخ دمَشق عن الشَّعبِیّ :الملهوف :هنگامی که ابن سعد از کربلا فاصله گرفت ، گروهی از بنی اسد بیرون آمدند و بر آن پیکرهای پاک خون آلود ، نماز خواندند و آنها را در همین جایی که اکنون هستند ، به خاک سپردند . .
1- .غاضریه : روستایی در منطقه کوفه، در نزدیکی های کربلا، منسوب به غاضره، از طایفه بنی اسد (ر . ک : نقشه شماره 4 در پایان جلد 5) .
4929.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :الأخبار الطوال :اِجتَمَعَ أهلُ الغاضِرِیَّهِ ، فَدَفَنوا أجسادَ القَومِ . (1)4930.امام صادق علیه السلام :مروج الذهب :دَفَنَ أهلُ العاضِرِیَّهِ (2) وهُم قَومٌ مِن بَنی عاضِرٍ مِن بَنی أسَدٍ الحُسَینَ علیه السلام وأصحابَهُ بَعدَ قَتلِهِم بِیَومٍ . (3)4931.امام صادق علیه السلام :مقتل الحسین علیه السلام للخوارزمی :وأقامَ عُمَرُ بنُ سَعدٍ یَومَهُ ذلِکَ إلَی الغَدِ ، فَجَمَعَ قَتلاهُ ، فَصَلّی عَلَیهِم ودَفَنَهُم ، وتَرَکَ الحُسَینَ علیه السلام وأهلَ بَیتِهِ وأصحابَهُ ، فَلَمَّا ارتَحَلوا [أی عُمَرُ بنُ سَعدٍ وأصحابُهُ] إلَی الکوفَهِ وتَرَکوهُم عَلی تِلکَ الحالَهِ ، عَمَدَ أهلُ الغاضِرِیَّهِ مِن بَنی أسَدٍ ، فَکَفَّنوا أصحابَ الحُسَینِ علیه السلام ، وصَلّوا عَلَیهِم ودَفَنوهُم ، وکانُوا اثنَینِ وسَبعینَ رَجُلاً . (4)4932.الطبقات الکبری ( به نقل از ابن عبّاس ) الطبقات الکبری (الطبقه الخامسه من الصحابه) :کانَ زُهَیرُ بنُ القَینِ قَد قُتِلَ مَعَ الحُسَینِ علیه السلام ، فَقالَتِ امرَأَتُهُ لِغُلامٍ لَهُ یُقالُ لَهُ شَجَرَهُ : اِنطَلِق فَکَفِّن مَولاکَ .
قالَ : فَجِئتُ فَرَأَیتُ حُسَینا علیه السلام مُلقیً ، فَقُلتُ : اُکَفِّنُ مَولایَ وأدَعُ حُسَینا !! فَکَفَّنتُ حُسَینا علیه السلام .
ثُمَّ رَجَعتُ ، فَقُلتُ ذلِکَ لَها ، فَقالَت : أحسَنتَ ، وأعطَتنی کَفَنا آخَرَ ، وقالَت : اِنطَلِق فَکَفِّن مَولاکَ ، فَفَعَلتُ . (5)3 / 3مَواضِعُ قُبورِ الشُّهَداءِ4935.تاریخ دمشق ( به نقل از شَعبی ) الإرشاد بَعدَ ذِکرِ مَن قُتِلَ مَعَ الحُسَینِ علیه السلام : فَهؤُلاءِ سَبعَهَ عَشَرَ نَفسا مِن بَنی هاشِمٍ رِضوانُ اللّهِ عَلَیهِم أجمَعینَ ، إخوَهُ الحُسَینِ عَلَیهِ وعَلَیهِمُ السَّلامُ ، وبنو أخیهِ ، وبَنو عَمَّیهِ جَعفرٍ وعَقیلٍ ، وهُم کُلُّهُم مَدفونونَ مِمّا یَلی رِجلَیِ الحُسَینِ علیه السلام فی مَشهَدِهِ ، حُفِرَ لَهُم حَفیرَهٌ واُلقوا فیها جَمیعا ، وسُوِّیَ عَلَیهِمُ التُّرابُ إلَا العَبّاسَ بنَ عَلِیٍّ رِضوانُ اللّهِ عَلیهِ ، فَإِنَّهُ دُفِنَ فی مَوضِعِ مَقتَلِهِ عَلَی المُسَنّاهِ بِطَریقِ الغاضِرِیَّهِ ، وقَبرُهُ ظاهِرٌ ، ولَیسَ لِقُبورِ إخوَتِهِ وأهلِهِ الَّذینَ سَمَّیناهُم أثَرٌ ، وإنَّما یَزورُهُمُ الزّائِرُ مِن عِندِ قَبرِ الحُسَینِ علیه السلام ، ویومِئُ إلَی الأَرضِ الَّتی نَحوَ رِجلَیهِ بِالسَّلامِ ، وعَلِیُّ بنُ الحُسَینِ علیه السلام فی جُملَتِهِم ، ویُقالُ : إنَّهُ أقرَبُهُم دَفنا إلَی الحُسَینِ علیه السلام .
فَأَمّا أصحابُ الحُسَینِ رَحمَهُ اللّهِ عَلَیهِمُ الَّذینَ قُتِلوا مَعَهُ ، فَإِنَّهُم دُفِنوا حَولَهُ ، ولَسنا نُحَصِّلُ لَهُم أجداثا (6) عَلَی التَّحقیقِ وَالتَّفصیلِ ، إلّا أنّا لا نَشُکُّ أنَّ الحائِرَ مُحیطٌ بِهِم ، رَضِیَ اللّهُ عَنهُم وأرضاهُم ، وأسکَنَهُم جَنّاتِ النَّعیمِ . (7) .
1- .الأخبار الطوال : ص 260 ، بغیه الطلب فی تاریخ حلب : ج 6 ص 2631 .
2- .الظاهر أنّه تصحیف ، وقد تقدّم «الغاضریّه» .
3- .مروج الذهب : ج 3 ص 72 .
4- .مقتل الحسین علیه السلام للخوارزمی : ج 2 ص 39 ؛ بحار الأنوار : ج 45 ص 62 .
5- .الطبقات الکبری (الطبقه الخامسه من الصحابه) : ج 1 ص 485 ، تذکره الخواصّ : ص 256 نحوه .
6- .الجَدَثُ : القبر ، ویجمع علی أجداث (النهایه : ج 1 ص 243 «جدث») .
7- .الإرشاد : ج 2 ص 126 ، إعلام الوری : ج 1 ص 476 ، مجموعه نفیسه : ص 107 (تاج الموالید) کلاهما نحوه وراجع : إثبات الوصیّه : ص 178، المناقب لابن شهرآشوب : ج 4 ص 77 .
4936.التاریخ الکبیر عن عائشه :الأخبار الطوال :ساکنان غاضریه گرد هم آمدند و پیکر یاران حسین علیه السلام را به خاک سپردند .4937.شرح نهج البلاغه عن عمر :مروج الذهب : که گروهی از تیره بنی غاضر از قبیله بنی اسد بودند اهالی غاضریه ، حسین علیه السلام و یارانش را یک روز پس از شهادتشان به خاک سپردند .4938.الاستیعاب عن اُذَینه بن سَلَمَه العَبدیّ :مقتل الحسین علیه السلام ، خوارزمی :عمر بن سعد پس از جنگ عاشورا تا فردایش [در کربلا ]ماند و کشتگانِ خود را گرد آورد و بر آنان نماز خواند و به خاکشان سپرد ؛ ولی [پیکرِ ]حسین علیه السلام و خاندان و یارانش را رها کرد .
هنگامی که [عمر بن سعد و یارانش] به کوفه کوچ کردند و آنها را بر همین حال گذاشتند ، ساکنان غاضریه، از قبیله بنی اسد، آمدند و یاران حسین علیه السلام را کفن کردند و بر آنان نماز خواندند و به خاکشان سپردند . آنان ، هفتاد و دو مرد بودند .4939.السنن الکبری عن أبی جعفر :الطبقات الکبری (الطبقه الخامسه من الصحابه) :زُهَیر بن قَین با حسین علیه السلام کشته شد . همسرش به غلامش به نام شجره گفت : برو مولایت را کفن کن .
شجره می گوید : آمدم و حسین علیه السلام را افتاده دیدم . گفتم : مولای خودم را کفن کنم و حسین را وا گذارم؟! پس حسین علیه السلام را کفن کردم .
سپس باز گشتم و ماجرا را به همسرش گفتم . او کارم را نیکو شمرد و کفن دیگری به من داد و گفت : برو و مولایت را کفن کن . من هم چنین کردم .
3 / 3جای قبرهای شهیدان
4937.شرح نهج البلاغه ( به نقل از عمر ) الإرشاد پس از یادکردِ کشتگان همراه امام حسین علیه السلام : این هفده تن که خدا از همه آنان خشنود باد ، از هاشمیان بودند : برادران حسین که بر او و ایشان درود باد و پسران برادرش و پسران دو عمویش ، جعفر و عقیل ، که همگی نزدیک پای حسین علیه السلام در مرقدش مدفون اند . گودالی برایشان کندند و همگی را در آن نهادند و بر آن ، خاک ریختند ، بجز عبّاس بن علی که خدا از او خشنود باد که در همان جایگاه شهادتش ، بر بندْآب ، در راه غاضریه ، دفن شد و قبرش آشکار است .
از قبرهای برادران و خویشان حسین علیه السلام که نام بردیم، اثری نیست و زائر ، آنها را از همان نزد قبر ایشان زیارت می کند و به زمینی که نزدیک پاهای امام علیه السلام است ، با اشاره سلام می دهد . علی بن الحسین (علی اکبر) هم میان آنان است و گفته می شود که مدفن او از همه به امام حسین علیه السلام نزدیک تر است .
یاران حسین که رحمت خدا بر ایشان باد که با او شهید شدند ، گرد امام علیه السلام دفن شده اند و ما به تحقیق و تفصیل ، قبری برای آنان سراغ نداریم ؛ امّا تردید نداریم که حائر حسینی ، آنان را در بر دارد . خدا از ایشان خشنود باشد و خشنودشان کند و آنان را در بهشت های پُرنعمت خود ، جای دهد ! .
الإرشاد :لَمّا رَحَلَ ابنُ سَعدٍ خَرَجَ قَومٌ مِن بَنی أسَدٍ ، کانوا نُزولاً بِالغاضِرِیَّهِ إلَی الحُسَینِ علیه السلام وأصحابِهِ رَحمَهُ اللّهِ عَلَیهِم ، فَصَلّوا عَلَیهِم ، ودَفَنُوا الحُسَینَ علیه السلام حَیثُ قَبرُهُ الآنَ ، ودَفَنُوا ابنَهُ عَلِیَّ بنَ الحُسَینِ الأَصغَرَ علیه السلام (1) عِندَ رِجلَیهِ ، وحَفَروا لِلشُّهَداءِ مِن أهلِ بَیتِهِ وأصحابِهِ الَّذینَ صُرِعوا حَولَهُ مِمّا یَلی رِجلَیِ الحُسَینِ علیه السلام ، وجَمَعوهُم ، فَدَفَنوهُم جَمیعا مَعا ، ودَفَنُوا العَبّاسَ بنَ عَلِیٍّ علیهماالسلام فی مَوضِعِهِ الَّذی قُتِلَ فیهِ عَلی طَریقِ الغاضِرِیَّهِ ، حَیثُ قَبرُهُ الآنَ . (2)
1- .والمراد : علیّ الأکبر .
2- .الإرشاد : ج 2 ص 114 ، إعلام الوری : ج 1 ص 470 ، بحار الأنوار : ج 45 ص 108 .
الإرشاد :هنگامی که ابن سعد کوچ کرد و رفت ، گروهی از بنی اسد که در غاضریه فرود آمده بودند ، به سوی حسین علیه السلام و یارانش که رحمت خدا بر ایشان باد رفتند و بر آنان نماز خواندند و حسین علیه السلام را در همین جایی که اکنون هست ، به خاک سپردند و پسرش علی اصغر (1) را نزد پاهایش دفن کردند و برای شهیدان خاندان و یارانش که گرد او بر زمین افتاده بودند، گودالی نزدیک پاهای حسین علیه السلام کندند و آنان را گرد آوردند و همه آنان را با هم دفن کردند . عبّاس بن علی را نیز در همان جا که شهید شد ، در راه غاضریه و همین جایی که اکنون قبر اوست ، به خاک سپردند .
1- .مراد ، همان علی اکبر است .
3 / 4جَسَدُ الإِمامِ علیه السلام لَم یَتَغَیَّر مَرَّ العُصُورِالأمالی للطوسی عن إبراهیم الدیزج :بَعَثَنِی المُتَوَکِّلُ إلی کَربَلاءَ لِتَغییرِ قَبرِ الحُسَینِ علیه السلام ، وکَتَبَ مَعی إلی جَعفَرِ بنِ مُحَمَّدِ بنِ عَمّارٍ القاضی ، اُعلِمُکَ أنّی قَد بَعَثتُ إبراهیمَ الدّیزَجَ إلی کَربَلاءَ ؛ لِنَبشِ قَبرِ الحُسَینِ علیه السلام ، فَإِذا قَرَأتَ کِتابی فَقِف عَلَی الأَمرِ حَتّی تَعرِفَ فَعَلَ أو لَم یَفعَل . قالَ الدّیزَجُ : فَعَرَّفَنی جَعفَرُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ عَمّارٍ ما کَتَبَ بِهِ إلَیهِ ، فَفَعَلتُ ما أمَرَنی بِهِ جَعفَرُ بنُ مُحَمَّدِ بنِ عَمّارٍ ، ثُمَّ أتَیتُهُ ، فَقال لی : ما صَنَعتَ ؟ فَقُلتُ : قَد فَعَلتُ ما أمَرتَ بِهِ ، فَلَم أرَ شَیئا ، ولَم أجِد شَیئا . فَقالَ لی : أفَلا عَمَّقتَهُ ؟ قُلتُ : قَد فَعَلتُ وما رَأَیتُ ، فَکَتَبَ إلَی السُّلطانِ : إنَّ إبراهیمَ الدّیزَجَ قَد نَبَشَ ، فَلَم یَجِد شَیئا ، وأمَرتُهُ فَمَخَرَهُ (1) بِالماءِ ، وکَرَبَهُ بِالبَقَرِ . قالَ أبو عَلِیٍّ العَمّارِیُّ : فَحَدَّثَنی إبراهیمُ الدّیزَجُ ، وسَأَلتُهُ عَن صورَهِ الأَمرِ ، فَقالَ لی : أتَیتُ فی خاصَّهِ غِلمانی فَقَط ، وإنّی نَبَشتُ ، فَوَجَدتُ بارِیَهً جَدیدَهً وعَلَیها بَدَنُ الحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ علیه السلام ، ووَجَدتُ مِنهُ رائِحَهَ المِسکِ ، فَتَرَکتُ البارِیَهَ عَلی حالَتِها وبَدَنُ الحُسَینِ علیه السلام عَلَی البارِیَهِ ، وأمَرتُ بِطَرحِ التُّرابِ عَلَیهِ ، وأطلَقتُ عَلَیهِ الماءَ ، وأمَرتُ بِالبَقَرِ لِتَمخَرَهُ وتَحرُثَهُ ، فَلَم تَطَأهُ البَقَرُ ، وکانَت إذا جاءَت إلَی المَوضِعِ رَجَعَت عَنهُ ، فَحَلَفتُ لِغِلمانی بِاللّهِ وبِالأَیمانِ المُغَلَّظَهِ لَئِن ذَکَرَ أحَدٌ هذا لَأَقتُلَنَّهُ . (2)
1- .مَخَرْتُ الأرض : أی أرسلت فیها الماء (الصحاح : ج 2 ص 812 «مخر») .
2- .الأمالی للطوسی : ص 326 الرقم 653 ، بحار الأنوار : ج 45 ص 394 الرقم 2 .